Na początku było dobro. Dobro wspólne.

Wszystko zaczyna się od dobra wspólnego – tego, z czego wspólnie korzystamy i za co jesteśmy współodpowiedzialni, co możemy współtworzyć. To czyste powietrze, bezpieczeństwo, ogólnodostępny park, aktywność lokalnej młodzieży, miejsce spotkań dla mieszkańców gminy. Dobro wspólne jednak nie powstaje samoistnie. Potrzebna jest grupa ludzi, którzy mają pomysł by zrobić coś razem i energię do tego, by go zrealizować.

W latach 2016-17 powstały koalicje aktywnych organizacji realizujących różne Programy Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Zaproszone do udziału w Programie „Lokalne Partnerstwa PAFW”, mogły zrealizować wspólny projekt na szerszą skalę. Najpierw przez rok rozwijały partnerskie inicjatywy na rzecz swoich społeczności, potem przez kolejne pół roku umacniały efekty tych przedsięwzięć. Zobaczcie, jak zmieniło się siedem gmin – uczestników V edycji Programu!

Szadek

Jeśli mieszkaniec gminy Szadek zostanie zapytany, z czego jest najbardziej dumny, odpowie, że z lokalnej tradycji wypiekania chleba, która nieco zapomniana – teraz została na nowo odkryta i stała się motorem napędowym integracji miejscowej społeczności. W ramach inicjatywy: „Bez chleba żyć się nie da”, partnerstwo wykorzystuje to, co powstało podczas projektu głównego − dwa ogólnodostępne piece chlebowe, wyposażone w profesjonalny sprzęt, będące częścią przestrzeni idealnej na nieduże spotkania. Dzięki temu, partnerzy promują tradycyjny wypiek chleba, prowadząc lekcje dla szkół, organizując konkursy na wypieki. Przy piecach spotykają się rodziny, sąsiedzi, mieszkańcy gminy. W ramach kontynuacji projektu, istniejąca przestrzeń wspólna została ulepszona dla większego bezpieczeństwa i komfortu użytkowników. Przy wsparciu burmistrza zakupiono osłony przeciwdeszczowe i przeciwwietrzne do wiat przy piecach. Zorganizowano 3 bloki warsztatów tematycznych oraz imprezy plenerowe związane z tradycją pieczenia chleba i kulturą regionu. Dzięki działaniom partnerstwa wzrosła aktywność mieszkańców. W Prusinowicach Koło Gospodyń Wiejskich przekształciło się w stowarzyszenie, które prężnie działa i przyjmuje kolejne członkinie. Aktywne mieszkanki zaadaptowały niszczejący budynek, stojący w pobliżu pieca na siedzibę organizacji i angażują się w jego renowację. Odważnie występują z postulatami do sponsorów i władz gminy w zakresie wsparcia ich działań. Zwiększyła się współpraca pomiędzy organizacjami, szkołami, samorządem gminy, instytucjami kultury. Ludzie stali się bardziej otwarci i chętni do działania.

Warka

Dziś nikt nie ma już wątpliwości, co jest symbolem Warki. Mimo tego, że większość mieszkańców gminy znajduje zatrudnienie w sadownictwie jabłkowym, jeszcze do niedawna nikt nie pomyślałby, by jabłko nazwać dumą regionu. Dzięki „Jabłkowej Warce” i zaprojektowanemu przez partnerstwo „Szlakowi Jabłkowemu”, wiedza na temat lokalnego dobra wspólnego, wdarła się na dobre w świadomość mieszkańców i turystów. W gminie organizowane są liczne wydarzenia pokazujące jabłkowe cuda: konkursy na najlepszy cydr czy szarlotkę, warsztaty gotowania potraw z jabłek, wycieczki do sadów, lekcje dla szkół i przedszkoli o sadownictwie. W 2018 roku partnerzy rozwijali i umacniali to, co udało się stworzyć podczas pierwszego projektu partnerskiego. Mieszkańcy zrealizowali kolejne inicjatywy kulturalne w wybudowanej Skrzynce Kontaktowej, która –  stanęła na wareckim rynku. Zorganizowano tam również cztery Jarmarki Śniadaniowe i kontynuowano tradycję organizowania sobotnich potańcówek, a liczba osób, które w nich uczestniczyły rosła z wydarzenia na wydarzenie. Wiele pracy włożono w dalszy rozwój i promocję Szlaku Jabłkowego, a także opracowanie strategii działania. Zorganizowano promocyjne wydarzenie, podczas którego turyści mogli skorzystać ze specjalnej łączonej oferty obiektów na Szlaku. Zaproszono blogerów kulinarnych, którzy odwiedzili wybrane punkty i napisali o tym na swoich blogach. Partnerzy „Szlaku Jabłkowego” coraz bardziej świadomie podchodzą do uczestnictwa w tym przedsięwzięciu. Właściciele miejsc turystycznych regularnie spotykają się, by planować rozwój tej inicjatywy − wychodzą z własnymi pomysłami, podejmują decyzje.

Niemce

Partnerstwo z gminy Niemce powołało do życia „Młodzieżową Straż Leśną”. To przeszkoleni wolontariusze, którzy prowadzą działania ekologiczne, dbają o tereny leśne, jednocześnie ucząc się nowych umiejętności i zyskując doświadczenie współpracy. W ten sposób gmina otrzymała zdrowe i czyste miejsce do rekreacji i przestrzeń do wydarzeń takich jak: wycieczki, biwaki, ogniska. Zadbany park krajobrazowy stał się miejscem, które przyciąga turystów, tworząc możliwość organizacji usług turystycznych, co stanowi korzyść dla mieszkańców. Niewątpliwym sukcesem partnerstwa jest fakt, że na terenie gminy działa już 70 Młodzieżowych Strażników Leśnych. Ponadto opracowano program edukacji ekologicznej (realizują go już trzy lokalne szkoły), dzięki któremu ochrona dziedzictwa Lasów Kozłowieckich wpisuje się na stałe w proces kształcenia młodzieży. Mimo zakończenia projektu, Partnerstwo nadal funkcjonuje, trwają rozmowy na temat dalszej współpracy i potencjalnych kolejnych projektów dla uczniów ze szkół gminy Niemce. Marka programu Młodzieżowej Straży Leśnej umocniła się i cieszy się dobrą renomą. Młodzież wypracowała kilka dodatkowych pomysłów na warsztaty poszerzające wiedzę i umiejętności związane ze zdrowym stylem życia i odżywianiem się, a także pomysły na realizację międzynarodowej eko-wymiany młodzieżowej, na którą planują pozyskać środki z Programu Eramsus+.

Myślenice i Dobczyce

„Największą wartością od początku była dla nas aktywność mieszkańców. Dzięki naszemu projektowi udało nam się doprowadzić do spotkania różnych środowisk, osób, które także razem zaczęły spotykać się, współpracować, realizować wspólne projekty”, mówią koordynatorzy projektu „Kalejdoskop Partnerstwa”. Prowadząc konkurs na mini granty, „Kawiarenki Obywatelskie”, czyli spotkania społeczników i organizacji oraz fundusz stypendialny, dbali o to, by mieszkańcy gminy Myślenice wiedzieli, że każdy pomysł, który prowadzi do wspólnego dobra, ma szanse na realizację. Udało im się również rozpocząć współpracę pomiędzy sąsiadującymi gminami (Myślenice i Dobczyce) w zakresie działań społecznych i zintegrować środowiska społeczników, instytucji i organizacji z obydwu gmin. W kontynuację projektu włączyli też osoby i organizacje, które poprzednio były ich odbiorcami – grantobiorcami i uczestnikami kawiarenek. Teraz miały szansę stać się partnerami i wesprzeć np. organizację gali stypendialnej. Istotą kontynuacji działań było wzmocnienie powołanego w pierwszej edycji Funduszu stypendialnego i znalezienie dla niego finansowania. Partnerstwo z sukcesem włączyło do działania Izby Gospodarcze.

Główczyce

Partnerzy dobro wspólne od początku definiowali przez pryzmat wartości. Realizując projekt skupiony wokół samorządności, łatwo określili mierzalne skutki działania: wzrost umiejętności liderskich i komunikacyjnych mieszkańców Główczyc i ich zaangażowanie we wspólne sprawy. Zaczęli od ośmiu małych projektów w sołectwach. Następnie, zaprosili mieszkańców gminy do działań między sołeckich. Powstały trzy koalicje sołectw, które znalazły wspólne dla siebie wartości i przeprowadziły inicjatywy społeczne. W Pobłociu, Cecenowie i Dargolezie odbył się cykl wydarzeń sportowych. Partnerzy z Izbicy na terenie całej gminy realizowali projekt dotyczący bezpieczeństwa i pierwszej pomocy. W Rzuszczach i Wiolini mieszkańcy zadbali o estetykę swoich miejscowości – młodzież ozdobiła ściany świetlic, a wszyscy mieszkańcy integrowali się przy tworzeniu kolorowych drogowskazów. Zdaniem organizatorów możliwość zdobycia funduszy na realizację własnych działań i pozytywny przykład przeprowadzenia dofinansowanych inicjatyw pobudziły aktywność społeczną i chęć dalszej pracy w sołectwach. Dowodem na to jest szerokie zainteresowanie projektem wśród lokalnej społeczności i kontynuacja prac już po zakończeniu zaplanowanych inicjatyw, Podjęte działania nauczyły mieszkańców szukania różnych sposobów na realizację wspólnych potrzeb. Widzą teraz przed sobą znacznie więcej możliwości i wiedzą, że warto brać sprawy w swoje ręce.

Złotoryja

Rozpoczynając budowanie partnerstwa i przystępując do pierwszego projektu partnerzy stawiali sobie za cel utworzenie Centrum Aktywności Społecznej „Wulkan” w Złotoryi. Dzisiaj trudno sobie wyobrazić, że to miejsce jeszcze dwa lata temu nie istniało. Celem projektu wzmacniającego był wzrost zaangażowania młodych ludzi i tym razem nadanie im funkcji organizatorów działań, a nie tylko odbiorców projektu. Młodzież uczestniczyła w warsztatach doskonalących umiejętności organizacyjne, współpracy oraz potencjał liderski. Kluczowym elementem inicjatywy była wspólna praca nad organizacją części animacyjnej Kaczawskich Warsztatów Artystycznych. Nie mniej istotne okazało się zaprojektowanie i zorganizowanie gry miejskiej w różnych wariantach. Opracowano dwie formuły zabawy dla rówieśników i młodszych kolegów ze szkół złotoryjskich oraz w formule stałej trasy, z której może korzystać każdy mieszkaniec i turysta. Złotoryja to miasto, któremu grozi wyludnienie i które boryka się z różnorodnymi problemami społecznymi. Młodzi uciekają do miast akademickich, wcześniej w dyskusji nad potrzebami lokalnej społeczności często przewijały się tematy nudy, braku przestrzeni do rekreacji i spędzania wolnego czasu oraz ubogiej ofercie kulturalnej. Stowarzyszenie „Nasze RIO”, od dwóch lat poprzez działalność CAS „Wulkan” wychowuje młodzież w atmosferze otwartości, zaufania, zaangażowania, idei wolontariatu i jednocześnie dobrych emocji. Wiedzą, że dobre pomysły rodzą się w głowach ludzi, którzy wierzą zarówno w siebie, jak i w swoje miasto. Utrzymanie takiego klimatu dla młodego pokolenia może przyczynić się do zredukowania problemu wyludnienia oraz pojawiania się nowych inicjatyw kulturalnych, sportowych, rozrywkowych. Dziś Złotoryja dzięki własnemu wulkanowi, jest miejscem energicznym, z optymizmem patrzącym w przyszłość.

Wielka Wieś

Stworzenie pierwszej w gminie sieci monitoringu zanieczyszczenia powietrza to niewątpliwie największy sukces partnerstwa z gminy Wielka Wieś. Zamierzone cele udało się osiągnąć poprzez rozmieszczenie sieci czujników na budynkach, pozwalających na śledzenie aktualnego stanu czystości powietrza w gminie. Mieszkańcy za pośrednictwem strony internetowej http://airly.eu/ mają dzisiaj bieżący dostęp do aktualnych pomiarów jakości powietrza, którym oddychają na co dzień. W ramach kontynuacji działań skupiono się na poszerzeniu wiedzy, a co za tym idzie kampanii informacyjno-edukacyjnej wśród mieszkańców pod kątem szkodliwości smogu i jego wpływu na zdrowie człowieka. Odbyły się m.in. kolejne spotkania z lekarzami, konkursy w szkołach na najbardziej poruszający list do mieszkańca zatruwającego środowisko poprzez spalanie śmieci, akcja „Dzień bez samochodu” i wspólne zbieranie makulatury pod hasłem „Oddaj papier – przygarnij roślinkę”. Wszystkie akcje zakończyły się sukcesem, jednak jak mówią partnerzy, w temacie ekologii konieczna jest kontynuacja kampanii informacyjnej – świadomość starszych mieszkańców bardzo trudno jest zmienić. Najważniejsze jest jednak to, że udało się podtrzymać dyskusję nad problemem smogu i zwiększyć świadomość ekologiczną zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Dowodem na zachodzące zmiany w społeczeństwie jest wzrastająca liczba osób chcących wymienić stare piece grzewcze na nowe i zgłaszających się z takim wnioskiem do urzędu gminy.

Lokalne Partnerstwa PAFW są programem Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanym przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. Celem programu jest inicjowanie i rozwój współpracy między uczestnikami rożnych przedsięwzięć Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności na rzecz tworzenia partnerstw mających realizować projekty ważne dla lokalnych społeczności. Łącznie, w ramach sześciu edycji programu, w 92 gminach zawiązało się 45 partnerstw, działających z zaangażowaniem ponad 600 partnerów.