METODA ANIMACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH NA RZECZ DOBRA WSPÓLNEGO

6 | SŁOWO WSTĘPNE W naszym życiu społecznym przeszliśmy długą drogę: od małych, względnie izolowanych społeczności opartych na osobistych relacjach do masowych, wielomilionowych zbiorowości, w których nasze kontakty z innymi są w większości powierzchowne i anonimowe. W ramach tych pierwszych wspólne dobro i korzyści ze współpracy były znacznie łatwiej uchwytne: zbu- dowanie wałów obronnych chroniło wszystkich członków społeczności, wzajemna pomoc po- zwalała na efektywne zbiory plonów, a świętowanie i tradycyjne obrzędy wzmacniały społecz- ne więzi i lokalną tożsamość. Dzisiaj wydaje się to dużo trudniejsze, bowiem masowe, „wielkie” społeczeństwo jest abstrakcją, z którą trudno jest się utożsamiać, dostrzegając „wspólne dobro” 38 milionów obywateli. Jednak małe społeczności nie przestały istnieć: w dalszym ciągu funk- cjonujemy w ramach rodziny, sąsiedztwa, gminy, miasta, regionu, aż do najszerszego kręgu, ja- kim jest państwo narodowe, a nawet – w coraz większym stopniu – Europa i świat. Nasze życie społeczne staje się coraz bardziej złożone i wielopoziomowe, a podstawowym wyzwaniem jest harmonijne funkcjonowanie tej – jakże skomplikowanej – całości. Stara mądrość głosiła, że aby przeżyć 100 lat, trzeba przeżyć najpierw następny dzień. Moż- na tę mądrość z powodzeniem odnieść do naszego dzisiejszego, złożonego życia społeczne- go: żeby układało się ono harmonijnie i z korzyścią dla nas wszystkich na poziomie całości, musi dobrze funkcjonować na poziomie małych wspólnot i społeczności. Nie ma świadomych, odpowiedzialnych obywateli bez budujących, pozytywnych doświadczeń w rodzinie, szkole, społeczności lokalnej czy gminie. Nasze „kompetencje społeczne” – zdolność dostrzegania wartości wspólnego działania, wrażliwość na innych, umiejętność współpracy, gotowość an- gażowania się i wypowiadania na tematy dotyczące wszystkich – kształtują się właśnie w lo- kalnych kręgach społecznych. Nie ma też „systemów” ani „polityk” bez instytucji działających w lokalnych środowiskach. System edukacji to nic innego jak szkoły w gminach i powiatach, zarządzane przez samorządy. Systemopieki społecznej to zbiorcza nazwa dla ośrodkówpomo- cy społecznej i powiatowych centrów pomocy społecznej. Dlatego tak ważne jest to, co dzieje się w społecznościach lokalnych i samorządach: to one decydują o jakości życia w Polsce, zarówno dlatego, że kształtują kompetencje ludzi, jak i dlatego, że składają się na łączny efekt działania „systemów”.