METODA ANIMACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH NA RZECZ DOBRA WSPÓLNEGO

34 | Być może byłaby ona skuteczna przez chwilę, ale jeśli właścicielka nie zagląda do mieszkania zbyt często, rozwiązanie to nie będzie skuteczne. „Prywatyzacja” może z kolei brzmieć obiecu- jąco, ale być bardzo trudna w realizacji, np. przy zmywaniu po wspólnym obiedzie. Pomyślmy zatem o rozwiązaniu oddolnym, które zgodnie z teorią Ostrom, miałoby szansę na sukces. Może być nim np. wspólnie wypracowany, dostosowany do planu zajęć na uczelniach i specyfiki kuchennej działalności, plan sprzątania powieszony w widocznym miejscu i wskazujący, kto sprząta którego dnia. Prawdopodobnie hasło do jego opracowania rzuci jedna z osób, lider tej małej społeczności. Żeby takie rozwiązanie było trwałe, potrzebny jest system sankcji, choć nie muszą być one formalne. Jeśli ktoś nie będzie przestrzegał reguł, to spotkają go najpierw zapewne „krzywe spojrzenia” innych współmieszkańców, czyli zadziała kontrola społeczna. A jeśli to nie pomoże, sankcje staną się zapewne bardziej dotkliwe. Po jakimś czasie konieczne może okazać się dostosowanie planu do zmieniających się warunków, ale studenci bogatsi o wcześniejsze doświadczenie wypracowywania rozwiązań powinni sobie z tym poradzić. Potrzebna masa krytyczna, czyli jak stworzyć dobro publiczne Innym podejściem, o którym warto wspomnieć w kontekście zarządzania wspólnymi dobrami, jest teoria masy krytycznej sformułowana przez Pamelę Oliver, Geralda Marwella i Ruy Teixe- irę 24 . W ramach modelu zaproponowanego przez tych autorów rozważane są różne procesy, które prowadzą do tworzenia dóbr publicznych i różne czynniki z poziomu grupowego, które wpływają na to, jak i ile dobra publicznego powstanie. Model zawdzięcza swoją nazwę analogii krytycznej masy potrzebnej do zajścia reakcji łańcuchowej. Główna idea modelu polega na tym, że potrzebna jest pewna liczba działań, zaangażowanie pewnych środków (rozumianych nie fi- nansowo, ale jako praca, wysiłek, kompetencje) przekraczających określony minimalny poziom, żeby efekt działań był widoczny i żeby łatwiej było dalej go podtrzymywać lub rozwijać. Przyj- rzyjmy się dość typowemu przebiegowi powstawania dobra wspólnego. Na osi poziomej mamy liczbę zaangażowanych środków (ang. resources), na osi pionowej zaś pewną miarę efektu – czyli to, ile dobra zostało wytworzone lub jaka część dobra została wytworzona. 24 P. Oliver, G. Marwell, R. Teixeira, A Theory of the Critical Mass. I. Interdependence, Group Heterogeneity, and the Production of Collective Action , „American Journal of Sociology”, vol. 91, no. 3, November 1985.